Patent, sınırlı bir yer ve süre için
üçüncü kişiler tarafından buluşun
izinsiz olarak üretilmesini,
kullanılmasını veya satılmasını
engelleme yoluyla sahibine tanınan
tekel hakkıdır ve bu hakkı gösteren
belgenin de adıdır.
Buluş nedir?
Buluş, teknoloji alanında belirli
bir sorunun çözümüne ilişkin, teknik
özelliği olan fikir ürünüdür. Aynı
teknik problemin her farklı çözümü
farklı bir buluştur.
Buluş, teknik niteliğe haiz
olmalıdır. Aksi takdirde sadece
soyut ve kavramsal düzeyde bir
önermeden bahsedilebilir.
Teknik nitelik ürünün fiziksel
niteliklerinden, faaliyetin
niteliğinden ya da teknik nitelikte
olmayan bir faaliyette teknik
araçların kullanılmasından
kaynaklanabilir.
Faydalı model nedir?
Faydalı model, Türkiye'de ve dünyada
yeni olan, sanayiye uygulanabilen
buluşların sahiplerine koruma
sağlayan bir sistemdir.
Faydalı model belgesi verilmesi
işlemleri, patent verilmesine
oranla, hem zaman hem de masraf
açısından daha elverişlidir. Faydalı
model koruması elde etme
işlemlerinin basit ve ucuz
olmasının, özellikle küçük ve orta
ölçekli sanayicilerimizin ve
araştırma kuruluşlarımızın buluş
yapmalarını ve bunları sanayiye
uygulamalarını özendireceği
düşünülmüştür. Diğer taraftan,
özellikle günümüzde, küçük ve orta
büyüklükteki işletmelerin
gerçekleştirdiği
yeniliklerin, rakiplerce hemen hemen
aynısının yapılarak taklit edilmesi
tehlikesi mevcuttur. Küçük ve orta
büyüklükteki bu işletmelerin,
mütevazı de olsa, bu buluşlarını
faydalı model belgesi vererek
korumak, onların ekonomik
varlıklarının idamesine hizmet
edecektir.
Patent ve faydalı
model arasındaki farklar nelerdir?
.
Patentler
Faydalı
Modeller
Yenilik
+
+
BuluşBasamağı
+
-
Sanayiye
Uygulanabilirlik
+
+
Usullervebuusuller sonucueldeedilen ürünler
+
-
Kimyasalmaddeler
+
-
Araştırma
+
-
*
İnceleme
+
-
Yayın
+
+
KorumaSüresi
20/7yıl
10 yıl
*Başvurusahibitalepederseyapılabilirr.
Yukarıdaki tablodan da görüleceği
üzere, faydalı modeller için buluş
basamağı kriteri aranmamaktadır.
Ayrıca, usuller, bu usuller sonucu
elde edilen ürünler ve kimyasal
maddelere faydalı model koruması
sağlanmamaktadır.
Yenilik mutlak olmalıdır. Bir başka
deyişle buluş, dünyada herkesin
ulaşabileceği şekilde yazılı olarak
veya bir başka yolla açıklanmamış ya
da kullanılmamış olmalıdır.
Bir buluşun buluş basamağını
içermesi, buluşun ilgili olduğu
teknik alanda uzman bir kişi
tarafından, tekniğin bilinen
durumundan “açık bir şekilde”
çıkartılamayacak nitelikte
olmasıdır. Sanayiye
uygulanabilirlik, buluşun tümüyle
kuramsal olmak yerine pratiğe
uygulanabilir özellik taşıması
demektir.
Faydalı model belgesi alınması
maliyet ve sürecin kısalığı
açısından başvuru sahibinin
lehinedir ve araştırma, inceleme
işlemlerinin olmaması nedeniyle daha
kolaydır.
Patent / Faydalı model
başvurusu için gerekli evraklar
nelerdir?
Başvuru dilekçesi, (TPE
internet sitesinden elde
edilebilir, 1 nüsha)
Buluşu açıklayan tarifname,
(iki nüsha)
Korunması istenilen ve
buluşun yeni olduğu iddia edilen
teknik özelliklerini kapsayan
istemler (iki nüsha)
Gerekli görülüyorsa buluş
ile ilgili teknik resimler, (iki
nüsha)
Özet (iki nüsha),
Başvuru ücretinin ödendiğini
gösterir belge.
Buluşları hangi sistemlerle
koruyabiliriz? Koruma süreleri ne
kadardır ve bu süreler uzatılabilir
mi?
Türkiye'de buluşlara sağlanan üç tür
koruma sistemi vardır:
İncelemesiz sistemde;
Buluş sahiplerine 7 yıllık bir
koruma sağlanmaktadır.
İncelemesiz patentte başvuru
sahibi veya üçüncü kişiler
tarafından 7 yıllık sürenin
bitiminden önce inceleme
talebinde bulunulabilir.
İnceleme sonucu olumlu olursa,
başvuru tarihinden itibaren 20
yıl süreli incelemeli patent
verilir.
İncelemeli sistemde;
Patent, başvurunun
patentlenebilirlik kriterlerine
(yenilik, buluş basamağı,
sanayiye uygulanabilirlik) sahip
olup olmadığını gösteren bir
inceleme raporuna dayanarak
verildiği için daha sağlam ve
daha uzun bir koruma elde
edilmektedir. İncelemeli patent
20 yıl koruma sağlar. Koruma
süresi uzatılamaz.
Faydalı Model sisteminde;
araştırma ve inceleme işlemleri
bulunmamaktadır. Diğer
sistemlere göre daha kısa sürede
belge alınabilmektedir. Ancak,
başvuru sahibinin talebi üzerine
faydalı model başvuruları için
de araştırma raporu düzenlenir.
Bu sistemde başvuru
yayınlandıktan itibaren üç ay
içinde üçüncü kişiler itiraz
edebilirler. İtirazlar başvuru
sahibine bildirilir. Başvuru
sahibi karşı görüşlerini
bildirebilir ya da istemlerde
değişiklik yapabilir ya da
itiraza rağmen belge talep
edebilir. Faydalı Model 10 yıl
koruma sağlar. Koruma süresi
uzatılamaz.
Bütün buluşlar patentlenebilir
mi?
Bir buluşun patentlenebilmesi için
yeni, buluş basamağını içeren ve
sanayiye uygulanabilir olması
gerekir. Ancak, konusu kamu düzenine
veya genel ahlaka aykırı olan
buluşlara, bitki veya hayvan türleri
veya önemli ölçüde biyolojik
esaslara dayanan bitki veya hayvan
yetiştirilmesi usullerine patent
verilmemektedir.
Dünyadaki teknik bilgilerin %80'i
patent dokümanlarındadır ve bunlara
TPE aracılığıyla veya internet
yoluyla ulaşılabilir.
Ürün üzerine patent numarası
yazılmalı mıdır?
Bir ürün üzerinde patent numarasının
belirtilmesi, istemeden oluşabilecek
patent ihlali durumlarını
önleyecektir. Bununla birlikte,
patentli olmadığı halde bir ürüne
patentli olduğunu ifade eden bir
işaret konulması ya da patent hakkı
süresi dolduğu halde patentli olarak
belirtilmesi yasal olarak suç teşkil
eder. (551 KHK madde 73/a)
Buluşların patent ile
korunmasının amaçları nelerdir?
Buluşların patentlenmesinin hem
başvuru sahibine, hem de kamuya
yönelik faydaları bulunmaktadır.
Başvuru sahibi, patent ile buluşu
üzerinde belirli bir süre boyunca
münhasır haklara sahip olmakta,
böylece araştırma ve geliştirme
faaliyetleri süreci boyunca
harcadığı zamanın, emeğin ve
ekonomik harcamaların karşılığını
alabilmektedir.
551 sayılı KHK'ya göre buluşlar,
başvuru tarihinden itibaren 18 aylık
süre sonunda yayınlanır. Böylece
kamu, teknikteki gelişmelerden
haberdar olabilmektedir. Ayrıca,
önceden çaba ve zaman harcanmış
buluşlar için tekrar yatırım
yapılmasının ve zaman harcanmasının
önüne geçilmekte, teknolojik gelişim
hızının ivme kazanması
sağlanmaktadır.
Patent dokümanında ne tür
bilgiler vardır?
Patent dökümanı, buluşa ait kısa
teknik bilgi içeren özet, buluşu
detaylı bir biçimde açıklayan
tarifname, koruması istenen teknik
unsurları tanımlayan istemler ve
varsa resimlerden oluşur.
Patent, buluşun ticari değerini
gösteren bir belge midir?
Patent belgesi almak bir sınai
mülkiyet hakkı doğurur. Bu sayede,
pazarda ürününüzü yalnız kendiniz
satabilir ya da başkalarına lisans
yoluyla kullanma ve üretme için izin
verebilirsiniz ya da patent
hakkınızı devredebilirsiniz. Ancak,
buluşunuzun patentli olması, buluşun
ticari olarak değerli olduğu
anlamına gelmemektedir.
Patent verilemeyecek konular ve
buluşlar nelerdir?
551 sayılı KHK 'ya göre buluş
niteliğinde olmadıkları için patent
verilemeyecek konular şunlardır;
Keşifler, bilimsel teoriler,
matematik metotları,
Zihni, ticari ve oyun
faaliyetlerine ilişkin plan,
usul ve kurallar,
Edebiyat ve sanat eserleri,
bilim eserleri, estetik niteliği
olan yaratmalar, bilgisayar
yazılımları,
Bilginin derlenmesi,
düzenlenmesi, sunulması ve
iletilmesi ile teknik yönü
bulunmayan usuller,
İnsan ve hayvan vücuduna
uygulanacak cerrahi ve tedavi
usulleri ile insan, hayvan
vücudu ile ilgili teşhis
usulleridir.
Tüm bu sayılanlar dışında kalıp
KHK' ya göre konusu kamu düzenine
veya genel ahlaka aykırı olan
buluşlar ile bitki çeşitleri veya
hayvan ırkları ile bitki veya hayvan
üretimine yönelik esas olarak
biyolojik işlemler için paten
verilmez.
Korumadan yararlanacak kişiler
kimler olabilir?
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde
ikametgahı olan veya sınai veya
ticari faaliyette bulunan gerçek
veya tüzel kişiler veya Paris
Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü
Kuruluş Anlaşması hükümleri
dahilinde başvuru hakkına sahip
kişiler korumadan yararlanabilir.
Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki
kişilere kanunen veya fiilen patent
ve/veya faydalı model belgesi
koruması tanıyan devletlerin
uyruğundaki gerçek veya tüzel
kişiler de karşılıklılık ilkesi
uyarınca Türkiye'de patent ve/veya
faydalı model belgesi korumasından
yararlanır.