Entegre devre tasarımı hazırlama sürecinde yaşanılan zorluklar nelerdir?

Entegre devre dizaynı maddi yükümlülüğü yüksek bir bilimsel çalışma sonucu ortaya çıkabilmektedir.

Entegre devre tasarımın en büyük ikinci zorluğuise tasarım için ayrılması gereken zamandır. Böyle yüksek sayılarda eleman içeren bir sistemin tasarlanmasının belki de yıllar alacağı gerçeğini unutmamak lazımdır. Tüm zorluklardan daha da önemlisi ve konunun Sınai Mülkiyet Koruması kapsamına alınmasına neden olan en büyük önemi tabii ki, ortaya koyulan entellektüel çabadır. Entegre devre topoğrafyası tasarımı; bilgi birikimi, eğitim ve tecrübeyle yapılabilecek bir çalışmadır. Devreye yerleştirilecek elemanların boyutları, yarı iletken tabakası üzerindeki yerleri çok ince hesaplamalarla ayarlanmalıdır. İşte tüm bu gelişmeler ışığında entegre devre tasarımları (layout) yani topoğrafyalarının korunması da önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir.

Entegre devre ile ilgili yasal düzenlemeler nelerdir?

Başta WIPO olmak üzeri birçok sınai mülkiyet ofisi entegre devreler ile ilgili çalışmalar ve kanunlar düzenlemiştir. Ülkemizin de imzaladığı Dünya Ticaret Örgütünün Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS) ve AB ile Gümrük Birliğini tesis eden Ortaklık Konseyi Kararında entegre devrelerin korunmasının gerekliliği özellikle vurgulanmıştır.

Bu nedenlerden dolayı, bir çok kurum, bakanlık ve üniversitelerden gelen görüşlerle revize edilerek entegre devre topoğrafyalarının korunmasıyla ilgili bir kanun tasarısı hazırlanmıştır. 5147 sayılı Entegre Devre Topoğrafyalarının Korunması Hakkında Kanun 22 Nisan 2004 tarihinde kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir. Entegre Devre Topoğrafyalarının Korunması Hakkında Kanunun Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik,

entegre devre topoğrafyalarının korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Anılan yönetmelik 30 Aralık 2004 tarih ve 25686 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak uygulamaya konulmuştur.

Entegre devre topoğrafyaları ile ilgili bu önemli adımlar sayesinde, entegre devreler; patent, marka, tasarım ve coğrafi işaretler gibi sınai mülkiyet haklarından biri olmuştur.

Kimler tescil başvurusunda bulunabilir?

Ülkemiz vatandaşları, ülkemiz içinde ikametgahı olan ve sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler ile uluslararası anlaşmalar veya karşılıklılık ilkesi dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler entegre devre topoğrafyası tescil başvurusunda bulunabilir. Türkiye'de ikametgahı olmayanlar ise sicile kayıtlı patent vekilleri aracılığı ile başvuruda bulunabilirler.

Hangi tür entegre devre topoğrafyaları tescil edilerek koruma kapsamında değerlendirilir?

Yapılacak bir başvuruda dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan biri, entegre devre topoğrafyası tescilinin, topoğrafyanın dayandığı içerik, işlem süreci, sistem, teknik veya topoğrafyanın kendisi dışında topoğrafyada sabitlenmiş bilgiye uygulanmamasıdır. Dolayısı ile topoğrafyanın kendisi hariç entegre devredeki bir yenilik, buluş kapsamında ise patent veya faydalı model belgesine veya tasarım olarak endüstriyel tasarıma konu olabilir.

Ayrıca bu korumadan yararlanma; yapısında koruma altına alınmış bir entegre devre topoğrafyası bulunduran entegre devrenin, herhangi bir üründe kullanılıp kullanılmamasına bağlı değildir. Yani sadece tasarım ile uğraşan ancak üretim yapmayan birisi de tescil başvurusunda bulunabilir.

Orijinal entegre devre topoğrafyası ile ne kastedilmektedir?

Bir entegre devre topoğrafyasının tescili için orijinal olması, yani tasarlayıcısının kendi fikri çabası sonucu ortaya çıkmış olması ve tasarım sırasında entegre devre üreticileri ve entegre devre topoğrafyası tasarlayıcıları arasında bilinmemesi gerekmektedir. Bilinen elemanların ve ara bağlantıların düzenlenmesinden oluşan bir entegre devre topoğrafyası bütün olarak ele alındığında, bir araya getirilmiş şekli bakımından orijinallik şartını taşıyorsa entegre devre topoğrafyası korumasından yararlanmaktadır..

Entegre devre topoğrafyası korumasının süresi ne kadardır?

Entegre devre topoğrafyasına sağlanan korumanın başlangıcı; entegre devre topoğrafyasının, hak sahibi tarafından veya onun izniyle üçüncü bir kişi tarafından, yurtiçinde veya yurtdışında ilk kez ticari açıdan piyasaya sürüldüğü tarihten itibaren iki yıl içinde başvurunun da yapılmış olması kaydıyla, sözü edilen piyasaya sürülme tarihi veya ticari açıdan piyasaya sürümün olmadığı hallerde başvurunun yapıldığı tarihtir. Koruma süresi, yukarıda belirtilen başlangıç tarihinden itibaren on yıl olup, bu süre onuncu takvim yılının bitiminde sona ermektedir. Entegre devre topoğrafyası gizlilik gerektiren haller dışında, ticari olarak kullanılmamışsa ve tasarlandığı tarihten itibaren on beş yıl içerisinde Enstitüye tescil için başvurulmamışsa entegre devre topoğrafyasını koruma hakkı talep edilememektedir.

Hak sahipliği kime aittir?

Entegre devre topoğrafyasının koruma hakkı, tasarlayıcılarına veya tasarımın işyerindeki bilgiler ya da araçlardan faydalanarak yapılması durumunda ise işverenlere aittir. Ancak üniversitelere bağlı fakülte ve yüksek okullarda bilimsel çalışma yapmakta olan öğretim elemanlarınca tasarlanan entegre devre topoğrafyaları üzerindeki hak, öğretim
elemanlarına aittir.

Koruma hakkı hangi hallerde sona erer?

On yıllık koruma süresinin dolması veya entegre devre topoğrafyası koruma hakkı sahibinin bu hakkından vazgeçmesi hallerinden birinin gerçekleşmesi ile entegre devre topoğrafyası koruma hakkı sona erer. Bu durumda, sona erme sebebinin gerçekleştiği andan itibaren hakkın konusu kamu malı sayılır ve bu husus Resmi Patent Bülteninde ilan edilir.